Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΡΜΟΝΙΑ ΣΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΤΟΥ ΤΑΡΚΟΦΣΚΙ

Ο Αντρέι Ταρκόφσκι (1932-1986), γιος του ρώσου ποιητή Αρσένι Ταρκόφσκι, είναι ο σκηνοθέτης-ποιητής, που μετέφερε τη βαθιά εσωτερική εμπειρία του στον κινηματογράφο. Με το έργο του μάς θυμίζει να ξανακοιτάξουμε μέσα στον εαυτό μας. Οι ταινίες του βιώνονται τοποθετώντας το θεατή με πλάνα διαρκείας μέσα σε τοπία υγρά, ονειρικά.

 Ο Ταρκόφσκι παρουσίασε με ξεχωριστή εικαστικότητα, τις εσωτερικές του εικόνες, επιλέγοντας εκείνες που ένιωθε πιο βαθιές, κοινές για πολλούς ανθρώπους, που απευθύνονταν στο συλλογικό ασυνείδητο των θεατών. Οι ιστορίες του ξετυλίγονται αργά, με σεκάνς ρεαλιστικές σε έγχρωμο φιλμ, που εναλλάσσονται με ονειρικές σε μαυρόασπρο ή σέπια, περνώντας από το συνειδητό του ήρωα στις εικόνες του ασυνείδητου της κοινότητας των ανθρώπων. Ο τρόπος που ο κινηματογράφος του Ταρκόφσκι καλεί τους θεατές να το δουν, είναι συνήθως στοχαστικός, απαιτεί άφεση, όπως όλος ο ποιητικός κινηματογράφος. Οι διάλογοι είναι συνήθως φιλοσοφικοί, κι εκφράζουν την αναζήτηση ενός νοήματος για τον κόσμο.

 Στη Νοσταλγία (1982) ενορχηστρώνει με μαεστρία τους ήχους, χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα όλους εκείνους του υγρού στοιχείου. Μεταφυσικές εικόνες πλέκονται ανάμεσα στις φυσικές. Η ηρωίδα μετεωρίζεται, η κάμερα με πολύ αργό travelling in πλησιάζει, ενώ ο φωτισμός αλλάζει, σβήνουν σημεία του κάδρου, κι άλλα φωτίζονται, γωνίες της συνείδησης της ηρωίδας φωτίζονται κι άλλες χάνονται στο σκοτάδι. Η βροχή συνεχώς δυναμώνει με κρεσέντο, όσο διαρκεί η κίνηση της κάμερας. Το όνειρο σε ασπρόμαυρο ή σέπια μπαίνει εμβόλιμα στις έγχρωμες σεκάνς.

Στη Θυσία (1986), την τελευταία του ταινία, ο Ταρκόφσκι θυμίζει τον κίνδυνο που διατρέχει ο πλανήτης. Ο ήρωας (Έρλαντ Γιόζεφσον), ένας μεσήλικας που κάνει διακοπές με την οικογένειά του στο εξοχικό σπίτι του, στις ακτές της Σουηδίας, μαθαίνει από το ραδιόφωνο ότι κηρύχτηκε Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μέσα από μια εκ βαθέων προσευχή, ο συγκλονιστικός Γιόζεφσον, και μέσα από αυτόν ο Ταρκόφσκι, αφήνει στον κόσμο την τελευταία προσευχή και ζητά να θυσιαστεί ο ίδιος μαζί με ό,τι υλικό έχει αποθησαυρίσει, για να αποφευχθεί ο πόλεμος.

Σε όλες τις μεγάλου μήκους ταινίες του, Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν (1962), Αντρέι Ρουμπλιόφ (1966), Σολάρις (1972), Ο καθρέφτης (1975), Στάλκερ (1979), Νοσταλγία (1983) και Η θυσία (1986) ασχολείται με το όραμά του για την αγάπη και την άφεση.

Στο κείμενό του που ακολουθεί, εμπεριέχεται η σκέψη του, που λειτουργεί ως φιλοσοφική βάση όλων των ταινιών του: «Σήμερα είμαστε μάρτυρες της παρακμής του πνεύματος, ενώ η ύλη έχει από χρόνια εξελιχθεί σε σύστημα με δική του κυκλοφορία αίματος και αποτελεί τη βάση της παράλυτης και αποσαθρωμένης ζωής μας. Είναι φανερό ότι η υλική πρόοδος δεν αρκεί να κάνει ευτυχισμένους τους ανθρώπους, κι ωστόσο συνεχίζουμε να την τροφοδοτούμε με φανατισμό, πολλαπλασιάζοντας τα «επιτεύγματά» της. (…) Έχω πειστεί πως κάθε απόπειρα να αποκαταστήσουμε την αρμονία στον κόσμο βασίζεται αποκλειστικά στην ανανέωση της προσωπικής ευθύνης.»